Grofkeramiek Limburg
Eind 2007 heb ik, op verzoek van de Stichting Historie Grofkeramiek, de coördinatie op me genomen van het onderzoek naar het verleden van de grofkeramische industrie in Limburg. Het zwaartepunt van het onderzoek zal zich in eerste instantie richten op het bepalen van de diverse produktielokaties van de vele steenfabrieken, pannenbakkerijen en gresbuizenfabrieken in de provincie. Na een grondig literatuuronderzoek heb ik zo’n 175 lokaties opgespoord, waarvan de helft in het grofkeramische industriecentrum Tegelen, Belfeld, Beesel en Swalmen.
In mei 2009 zijn de resultaten van de diverse regionale coördinatoren gebundeld in een prachtige website getiteld encyclopedie grofkeramiek. Op deze website zijn alle momenteel bekende lokaties zichtbaar.
Een eerste, sterk ingekorte versie van de Limburgse lokaties wordt hieronder weergegeven. De resultaten zijn steeds gegroepeerd per postcode-gebied (eerste 2 cijfers van de postcode). Uitzonderingen hierop zijn de aparte links voor de plaatsen Tegelen, Belfeld, Reuver/Beesel, Swalmen en Echt. Dit leek mij voor de overzichtelijkheid nodig, omdat hier meer dan 10 lokaties aan te wijzen waren.
In de lijst en de encyclopedie zijn opgenomen alle bakkerijen en fabrieken van stenen, pannen en gresbuizen, voor zover gewerkt werd met vaste ovens. De tot 1900 veel voorkomende veldovens, die alleen voor de eenmalige productie van een grote hoeveelheid pannen of stenen gemaakt werden, zijn niet opgenomen.
De lijst met lokaties is niet compleet. Bovendien is het de bedoeling om zoveel mogelijk gegevens over de betreffende fabrieken te verzamelen. Daarom het verzoek om met mij contact op te nemen indien u meer informatie over een van de grofkeramische produktielokaties heeft.
Bovendien ben ik momenteel voor een deel der fabrieken in het bezit van veel meer dan de hier vermelde gegevens, zoals fabrieksnamen, eigenaren en enkele zaken. Indien u interesse heeft in deze tak van industrie in een bepaalde plaats of gebied, kunt u bij mij, via E-mail, de gedetailleerde gegevens opvragen.
Sinds
mei 2014 ben ik namens WIEL (Werkgroep Industrieel Erfgoed Limburg) bezig met
een gedetailleerder onderzoek naar het industriële erfgoed van de grofkeramische fabrieken in Limburg. Omdat hierbij gekeken
wordt naar industrieel, komen ongeveer 110 fabrieken aan bod. Hiervan zijn er
nog 13 actief. Bedoeling van het onderzoek is een inventarisatie te geven van
alle restanten van het industriële erfgoed, met een classificatie van het
belang. Want er is reeds veel verdwenen, maar er zijn nog steeds waardevolle
stukken die het bewaren waard zijn. Het boek is eind 2016 af.
In dit kader heb ik onlangs op RTV Roermond een lans gebroken voor behoud van industrieel erfgoed van de grofkeramiek in Limburg. Met name Teeuwen in Reuver en een deel van Euroceramics in Belfeld: http://www.youtube.com/watch?v=O1BdDsJxvRc#t=10 . Mijn deel begint rond 1:50 en duurt tot het einde.
Begin 2015
stuitte ik in het kader van mijn onderzoek op een nog gave pannenoven uit 1843.
De vindplaats was Lottum (gemeente Horst aan de
Maas). Nadat archiefonderzoek aangetoond had dat dit inderdaad een pannenoven betrof,
werd begonnen met schoonmaken van het interieur. Een laag van 30 cm modder werd
verwijderd, waardoor de originele vloer weer aan het licht kwam. Nu loopt een
procedure om het bouwwerk op de gemeentelijke monumentenlijst te krijgen. Een kort
filmpje van TV Limburg over de speurtocht is te vinden op http://www.tvl.nl/nl/video-embed?refpage=30961
Rechts: Het interieur van de pannenoven in Lottum (Foto: Peter Bors)